Divan şiirinde payitaht sevgisi: İstanbul redifli gazeller

Mekân edebî eserlerin temel ögelerinden olup bazen insan ruhunu etkilemiş, de tarafından şekillendirilmiştir. İçinde bulunduğu kültüre göre anlam ve değer kazanan mekân toplumun kodlarını belirleyen, sınırlarını çizen anahtar bir kavramdır. İnsanın yaşadığı olayların, hissettiği duyguların içinde geçtiği mekân, eserlerde genellikle şehir olarak karşımıza çıkar. Şehir ise hayatını düzenleyip yönlendiren; aynı zamanda biçimlendirilen büyük yapı tanımlanabilir. Şehirler toplum hayatının göstergesi, kültürün tüm yönleriyle ortaya konduğu mekânlardır. divan şiirine şehirlerle, şehirler en çok İstanbul’un anlatımıyla yansımıştır. Yüzyıllarca farklı imparatorluk medeniyetlere ev sahipliği yapan, onlara ait unsurlarla şekillenip zenginleşen İstanbul, Osmanlı devletinin yönetim merkezi şiirinde özel yere sahiptir. İstanbul Türk şiirinin yayıldığı coğrafyada değişmeyen başkenttir. Gerçekten ‘payitaht’ yüzlerce yıl olmuş, İmparatorluğu’nun görkemi bu şiire Yaptığımız taramalarda, şairlerinin duygularını rahat ifade ettikleri türlerin başında gelen gazel nazım şeklinde yazılmış, İstanbul’u konu edinen redifi olan 16 şiir tespit edilmiştir. Bu çalışmada övgüsünde yazılan gazeller şekil muhteva özellikleriyle incelenip yorumlanmış, böylece gözünden sevgisi konmaya çalışılmıştır. Çalışmada ilk redifiyle yazan şairler kronolojik sıralanmış, daha sonra sahibi her şair kısaca tanıtılmıştır. Ardından metinleri önce da yönüyle incelenmiştir.